Αύξηση των περιστατικών με μετατραυματικό στρες έπειτα από αυτοκτονία στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
Συχνά περιστατικά αυτοκτονίας ή απόπειρας σε κάποιο από τα μέσα σταθερής τροχιάς πυροδοτούν μια αύξηση στις επισκέψεις στο Κέντρο Πρόληψης της Αυτοκτονίας καθώς και στις κλήσεις στην γραμμή για την πρόληψη της αυτοκτονίας 1018. Οι μαρτυρίες τους συχνά σχετίζονται με μετατραυματικό στρες, καταθλιπτικές και αγχώδεις διεργασίες ακόμη και για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα μετά το συμβάν. Έπειτα από την αυτοκτονία γυναίκας σε σταθμό του ηλεκτρικού την περασμένη εβδομάδα, αρκετοί αυτόπτες μάρτυρες αναζήτησαν βοήθεια στην υπηρεσία μας λόγω μετατραυματικού στρες.
Οι αυτοκτονίες στα μέσα σταθερής τροχιάς αντιπροσωπεύουν ένα μικρό ποσοστό του συνολικού αριθμού των αυτοκτονιών. Πρόκειται για μια μέθοδο αυτοκτονίας ωστόσο, με υψηλή θανατηφόρο δυνατότητα και πολλές παράπλευρες απώλειες. Εκτός από την απώλεια της ανθρώπινης ζωής μια δημόσια αυτοκτονία επιδρά στον τρόπο που θα βιωθεί το πένθος από οικεία πρόσωπα, στην ψυχική υγεία των οδηγών των αμαξοστοιχιών καθώς και στην ψυχική υγεία των αυτόπτων μαρτύρων.
Σύμφωνα με στοιχεία του Δικτύου Καταγραφής του Κέντρου Πρόληψης της Αυτοκτονίας το 2014 σημειώθηκαν 5 αυτοκτονίες στα μέσα σταθερής τροχιάς, το 2015, 8 ενώ, το 2016, 11. Τα στοιχεία αυτά αφορούν μόνο τις πληροφορίες που συνέλεξε το ΚΠΑ, δεν αντικατοπτρίζουν τον πραγματικό αριθμό των αυτοκτονιών και δεν περιλαμβάνουν τις απόπειρες αυτοκτονίας. Παρά τις σοβαρές και πολύπλευρες επιπτώσεις ελάχιστα προληπτικά μέτρα έχουν εφαρμοστεί σε εθνικό επίπεδο ενώ διεθνώς, λίγες έρευνες έχουν διεξαχθεί για την τεκμηρίωση της αποτελεσματικότητας των προληπτικών μέτρων.
Φαίνεται ότι οι παράγοντες κινδύνου για αυτοκτονία με τη συγκεκριμένη μέθοδο συμπίπτουν με τους παράγοντες που ισχύουν γενικότερα. Ωστόσο, έχει βρεθεί ότι τα άτομα που επιλέγουν τη συγκεκριμένη μέθοδο είναι πιο πιθανόν να έχουν διαγνωσθεί με ψυχική ασθένεια. Σε κάποιες χώρες της Ευρώπης (Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, Γερμανία) αναφέρεται ότι η συντριπτική πλειοψηφία των αυτοκτονιών που έλαβαν χώρα σε μέσα σταθερής τροχιάς, αφορούσαν σταθμούς που βρίσκονταν πολύ κοντά σε ψυχιατρικά νοσοκομεία. Κατά την προσπάθεια να διερευνηθούν αυτές οι αυτοκτονίες βρέθηκε ότι οι περισσότεροι ασθενείς που αυτοκτονούσαν αφού είχαν λάβει εξιτήριο από ΨΝ, είχαν αναφέρει πρόθεση θανάτου χωρίς ωστόσο να αναφερθούν στο μέσο που θα χρησιμοποιούσαν.
Ένα μεγάλο μέρος των παρεμβάσεων που εφαρμόζονται για την πρόληψη της αυτοκτονίας σε σταθμούς αφορά την μείωση της φυσικής πρόσβασης στο μέσο. Η τοποθέτηση θυρών στις αποβάθρες αποτελούν ένα τρόπο περιορισμού της πρόσβασης στις γραμμές κι έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική και με θετική σχέση κόστους-οφέλους. Τα χαντάκια απορροής στοχεύουν στην μείωση των τραυματισμών σε περίπτωση που κάποιος πέσει στις γραμμές. Παρόλο που έρευνες έχουν δείξει ότι μειώνουν σημαντικά τη θνησιμότητα τα αποτελέσματα έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση καθώς δεν έλαβαν υπόψη την συχνότητα και την ταχύτητα των διερχόμενων αμαξοστοιχιών. Άλλα αμφιλεγόμενα μέτρα πρόληψης που έχουν εφαρμοστεί αφορούν την εγκατάσταση μπλε φωτισμού στις αποβάθρες καθώς και την επιβολή προστίμου στις οικογένειες των αυτοχείρων προκειμένου να αποζημιωθούν οι εταιρείες μεταφοράς για τη ζημία που υπέστησαν κατά τη διακοπή των δρομολογίων. Η τοποθέτηση τηλεφωνικών θαλάμων με τη δυνατότητα άμεσης δωρεάν κλήσης σε γραμμές βοήθειας όπως και η ύπαρξη κλειστών κυκλωμάτων παρακολούθησης επίσης εφαρμόζονται ως μέτρα πρόληψης της αυτοκτονίας.
Στον άξονα της πρόληψης μιμητικών συμπεριφορών έχει διερευνηθεί αρκετά ο ρόλος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Η εντυπωσιοθηρική και λεπτομερής δημοσίευση αυτοκτονιών από τα ΜΜΕ μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των αυτοκτονιών συμπεριφορών και συχνά σε αύξηση των περιστατικών αυτοκτονίας με συγκεκριμένες ή παρόμοιες μεθόδους. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τη μείωση κατά 84% στα περιστατικά αυτοκτονιών στον σιδηρόδρομο της Βιέννης έπειτα από την τήρηση οδηγιών δημοσίευσης περιστατικών αυτοκτονίας από το βιεννέζικο τύπο.
Συνοψίζοντας, ο περιορισμός της πρόσβασης σε συνδυασμό με μη φυσικά μέτρα, όπως η παρουσία προσωπικού ασφαλείας, η μείωση της ταχύτητας των συρμών κατά την είσοδο στο σταθμό, η εκπαίδευση των ΜΜΕ και άλλες σχετικές παρεμβάσεις, μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη των αυτοκτονιών που πραγματοποιούνται στους σταθμούς. Επιπρόσθετα, αυτού του τύπου οι παρεμβάσεις, έχουν επιπλέον οφέλη αναφορικά με τη μείωση των καθυστερήσεων, την πρόληψη ατυχημάτων ή κακόβουλων πράξεων καθώς και τη συνολική αποφυγή των επιπτώσεων σε επιβάτες και προσωπικό.