ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ – Aυτοκτονίες στο στρατό
Με αφορμή την πρόσφατη ανάδειξη των αιτιών που οδήγησαν στην αυτοκτονία του 23χρονου Γ.Ε. στην Κεφαλονιά γίνεται εμφανής, για ακόμη μια φορά, η ανυπαρξία των πλέον απαραίτητων και ουσιωδών μέτρων πρόληψης της αυτοκτονίας εντός των στρατοπέδων της χώρας. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο, άλλωστε, ότι στρατιωτικοί και στελέχη του στρατού αντιμετωπίζουν διπλάσιο κίνδυνο αυτοκτονίας σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.
Σύμφωνα με τα δεδομένα του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ, στην Ελλάδα, έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 36 αυτοκτονίες στρατιωτών ή μόνιμων στελεχών του στρατού από το 2012 έως και σήμερα. Η πλειοψηφία των θανάτων πραγματοποιήθηκε εντός χώρων στρατοπέδων της χώρας με τις πιο συχνές μεθόδους να αποτελούν ο απαγχονισμός και ο αυτοπυροβολισμός. Χρειάζεται να σημειωθεί ότι τα δεδομένα αυτά σε καμιά περίπτωση δεν αποτυπώνουν την συνολική διάσταση του ζητήματος καθώς σε αυτόν τον αριθμό δεν περιλαμβάνονται οι πολυάριθμες απόπειρες αυτοκτονίας και οι αυτοτραυματικές συμπεριφορές των ατόμων του συγκεκριμένου πληθυσμού, όπως και των υπόλοιπων πληθυσμιακών ομάδων τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η πλειοψηφία των θανάτων αυτών θα μπορούσε να αποτραπεί καθώς τις περισσότερες φορές οι αυτόχειρες είτε είχαν εκδηλώσει προειδοποιητικά σημεία της αυτοκτονίας είτε είχαν εκφράσει στους/ις οικείους ή στους/στις στενούς/ες συνεργάτες/ιδες τους, ξεκάθαρα, την πρόθεσή τους να αυτοκτονήσουν, σε μικρό χρονικό διάστημα πριν από την απόπειρα. Η ΚΛΙΜΑΚΑ, έχει επισημάνει επανειλημμένα την παντελή απουσία ενός σαφούς πλαισίου υποστήριξης των στελεχών του στρατού και των στρατευσίμων, καθώς και της συνεπαγόμενης δυνατότητας τους οπλοφορίας και οπλοχρησίας. Πρέπει, να προστεθεί, ότι εν έτει 2022 ο στρατός δεν έχει καταφέρει, την ισότιμη αντιμετώπιση των ψυχικών παθήσεων με τις σωματικές, παρέχοντας ένα αξιοπρεπές και αποστιγματιστικό πλαίσιο για τους στρατεύσιμους και τα μόνιμα στελέχη, ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή πορεία κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής στράτευσης και όχι μόνο.
Οι δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης όπως και οι πιεστικές απαιτήσεις των συνθηκών της θητείας πολλές φορές σε χαμηλά επανδρωμένες μονάδες μπορούν, να λειτουργήσουν επιβαρυντικά και να αυξήσουν τον κίνδυνο εκδήλωσης αυτοκαταστροφικών σκέψεων και συμπεριφορών σε ευάλωτα άτομα. Η άμεση επικαιροποίηση του πλαισίου ψυχιατρικής και ψυχολογικής αξιολόγησης των στελεχών του στρατού και των στρατευσίμων, μέσα από το πρίσμα της ενσυναίσθησης και του σεβασμού και όχι ως μια τιμωρητική διαδικασία, καθώς και η επανάληψη των σχετικών διαδικασιών ανά τακτά χρονικά διαστήματα, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι διαθέτουν έναν ικανοποιητικό βαθμό ψυχικής σταθερότητας και ανθεκτικότητας, αποτελούν προτεινόμενα μέτρα με άμεσα αποτελέσματα.
Το Κέντρο για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας επανειλημμένα έχει προτείνει συγκεκριμένες παρεμβάσεις σ’ αυτήν την κατεύθυνση, ενώ, παράλληλα, έχουν συγγραφεί και εκδοθεί δύο εγχειρίδια για την πρόληψη της αυτοκτονίας, απευθυνόμενα στα σώματα ασφαλείας και στρατού.
Ένας δεύτερος άξονας άμεσης παρέμβασης που εμφαίνεται, για μία ακόμη φορά, από τις αυτοκτονίες εντός των στρατοπέδων είναι η ανυπαρξία έστω των ελάχιστων μέτρων και προδιαγραφών προφύλαξης και ασφάλειας, όπως για παράδειγμα η υποκατάσταση της σκοπιάς από κάμερες, όπως αντίστοιχα συμβαίνει στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη.
Επιπρόσθετα, μετά από περιστατικά αυτοκτονίας, κρίνεται σκόπιμη η διεξαγωγή ψυχολογικών αυτοψιών προκειμένου όχι μόνο να υποστηριχθούν οι οικογένειες, οι οικείοι και το στρατιωτικό (και μη) περιβάλλον του αυτόχειρα, αλλά και να αναδειχθούν εκείνες οι ελλείψεις, αδυναμίες ή παρεμβάσεις, η αντιμετώπιση και υλοποίηση των οποίων θα μπορούσαν να λειτουργήσουν προληπτικά.
Στο 1018 – Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία έχουμε δεχθεί αρκετές κλήσεις στρατευσίμων, κυρίως, οι οποίοι αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στην υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση, επιβάλλεται η διεύρυνση και η πλήρης αναγνώριση του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης και την ισότιμη εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα χωρίς περιορισμούς και εμπόδια.
Η αυτοκτονία δεν είναι ένα μοιραίο γεγονός, μπορεί να προληφθεί. Σε αυτή τη βάση, χωρίς κόστος, αλλά με σαφή συναίσθηση της ευθύνης των ειδικών, των αρχών και τελικά, της κοινωνίας, απαιτείται η ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών για την υλοποίηση ουσιαστικών παρεμβάσεων προστασίας της ανθρώπινης ζωής.