ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ ΚΡΑΤΗΤΗΡΙΩΝ
Η αυτοκτονία ενός 41χρονου άντρα εντός κρατητηρίου αστυνομικού τμήματος στις Σέρρες μας φέρνει ακόμη μία φορά αντιμέτωπους με την καταλυτική απουσία σαφών και ουσιαστικών μέτρων πρόληψης της αυτοκτονίας εντός καταστημάτων κράτησης και κρατητηρίων αστυνομικών τμημάτων, η εφαρμογή των οποίων θα μπορούσε να διαφυλάξει την ζωή των ευάλωτων συνανθρώπων μας.
Έως και σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ από το 2015 έως και το 2023 έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 65 αυτοκτονίες κρατουμένων εντός καταστημάτων κράτησης και αστυνομικών κρατητηρίων (50 και 15 αντίστοιχα).
Η αυτοκτονία είναι η συχνότερη αιτία θανάτου εντός του κρατούμενου πληθυσμού. Τα αστυνομικά κρατητήρια, όπως και τα σωφρονιστικά καταστήματα, οφείλουν να βρίσκονται σε ένα καθεστώς ασφάλειας και προστασίας της υγείας των κρατουμένων. Αυτά τα περιστατικά, αφενός, είναι επιβαρυντικά τόσο για τους υπόλοιπους κρατούμενους όσο και για τους ίδιους τους εργαζόμενους των σωφρονιστικών και αστυνομικών τμημάτων (οι οποίοι αποτελούν και οι ίδιοι ομάδα υψηλού κινδύνου για αυτοκτονία) ενώ αφετέρου προσελκύουν το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης τα οποία αναδημοσιεύουν, πολλές φορές, εσφαλμένα τα εν λόγω περιστατικά αυξάνοντας τον κίνδυνο εκδήλωσης μιμητικών συμπεριφορών.
Σύμφωνα πρόσφατες διεθνείς έρευνες, οι αυτόχειρες σε αστυνομικά κρατητήρια συνήθως είναι άντρες, άγαμοι, όχι κατά συρροή παραβάτες, οι οποίοι έχουν συλληφθεί για αδικήματα ήσσονος σημασίας. Συνήθως αυτοκτονούν μέσα σε λίγες ώρες από τη σύλληψή τους (λόγω του αιφνίδιου εγκλεισμού, της έλλειψης πληροφοριών, του σοκ του εγκλεισμού, της αβεβαιότητας για το μέλλον). Μία δεύτερη περίοδος κινδύνου είναι εντός των άμεσων ημερών πριν την εκδίκαση του αδικήματος, με συχνότερες αναφορές στην περίοδο τριών ήμερων πριν τη δίκη, και ιδιαιτέρως εφόσον αναμένεται μία καταδικαστική απόφαση. Επίσης, ο κίνδυνος αυξάνει και αμέσως μετά τη δίκη, σε περίπτωση που επιβληθεί ποινή φυλάκισης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η απόπειρα προκύπτει ως «απάντηση» στην παράταση της φυλάκισης.
Η πρόληψη της αυτοκτονίας εντός καταστημάτων κράτησης είναι απαραίτητη όχι μόνο για τους ευάλωτους πληθυσμούς αλλά και για την ομαλή λειτουργία ολόκληρου του σωφρονιστικού συστήματος. Προς αυτήν την κατεύθυνση, προληπτικές παρεμβάσεις όπως η εκπαίδευση του αστυνομικού και σωφρονιστικού προσωπικού στην αναγνώριση των αυτοκαταστροφικών κρατουμένων δύναται να αποτελέσει έναν ιδιαιτέρως αποτελεσματικό μηχανισμό στην αποτροπή αυτοκτονιών εντός των αστυνομικών κρατητηρίων όπως και των καταστημάτων κράτησης.
Επιπρόσθετα, δεδομένου του γεγονός ότι ο απαγχονισμός αποτελεί την πιο συχνή μέθοδο αυτοκτονίας εντός του κρατούμενου πληθυσμού, παρεμβάσεις που αφορούν την επίτευξη ασφάλειας εντός των χώρων κράτησης όπως π.χ. η μείωση των προφανών σημείων δεσμού ιμάντων μπορούν να αποτρέψουν την πλειοψηφία τέτοιων περιστατικών. Για την ενίσχυση του μέτρου αυτού η εγκατάσταση ενός συστήματος παρακολούθησης με την χρήση καμερών συνιστά μία παρέμβαση, η οποία δεν έχει υψηλό κόστος και δύναται, παράλληλα, να απαλλάσσει το αστυνομικό προσωπικό από χρονοβόρες διαδικασίες. Τέλος η περεταίρω στελέχωση των καταστημάτων κράτησης με ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και προσωπικό επαγγελματιών ψυχικής υγείας κρίνεται ως απαραίτητη.
Χρειάζεται όλοι να λάβουμε υπόψη το οικονομικό και ανθρώπινο κόστος καθώς και ποιόν/ποιους βαραίνει η ευθύνη για τους θανάτους εντός των φυλακών, τις απόπειρες αυτοκτονίας, τους αυτοτραυματισμούς, τις ψυχικές ασθένειες που δεν λαμβάνουν καμία φροντίδα, τις υποτροπές και την επιβάρυνση του πληθυσμού των κρατουμένων και να ληφθούν άμεσα πρωτοβουλίες για την πρόληψη αυτού του κρίσιμου ζητήματος.
Η ΚΛΙΜΑΚΑ έχει αναπτύξει από ετών ένα σύνολο δράσεων με άξονα την κατάρτιση και συνεχιζόμενη εκπαίδευση επαγγελματιών που έρχονται σε επαφή με ομάδες του πληθυσμού που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο για αυτοκτονία. Προς αυτήν την κατεύθυνση, το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας δηλώνει την διαθεσιμότητά του ως προς την εκπαίδευση των εργαζομένων του σωφρονιστικού προσωπικού στην αναγνώριση και διαχείριση των αυτοκαταστροφικών ατόμων καθώς και στην καθοδήγηση τους αναφορικά με την λήψη παρεμβάσεων χαμηλού κόστους με άξονα την πρόληψη της αυτοκτονίας στα καταστήματα κράτησης.
———————————————————————————————————————
Κατσαδώρος Κυριάκος, Ψυχίατρος και Επιστημονικός Διευθυντής της ΚΛΙΜΑΚΑ
Ζαφειροπούλου Δήμητρα – Ψυχολόγος, Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ΚΛΙΜΑΚΑ
Πλουμή Βασιλική – Στατιστικολόγος, Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ΚΛΙΜΑΚΑ
Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών, ΚΛΙΜΑΚΑ
Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018
Ευμολπιδών 30-32, Κεραμεικός
Τηλ. 210-3417160-3
help@suicide-help.gr