1η ΜΑΡΤΙΟΥ 2023 – ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΥΤΟΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟ
Αύριο, 1η Μαρτίου 2023, είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τον Αυτοτραυματισμό (Self-Injury Awareness Day (SIAD) η οποία έχει καθιερωθεί από το 2002. Σκοπός της ημέρας αποτελεί η ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσμού γύρω από το ζήτημα των αυτοτραυματικών συμπεριφορών και η κινητοποίηση των ατόμων που αυτό-τραυματίζονται να μιλήσουν για την εμπειρία τους αλλά και να αναζητήσουν βοήθεια.
Ο αυτοτραυματισμός ορίζεται ως η «σκόπιμη πρόκληση σωματικής βλάβης στον ίδιο τον εαυτό συνήθως χωρίς αυτοκτονική πρόθεση και για σκοπούς κοινωνικά μη αποδεκτούς». Δεν υπάρχει καμία επίσημη καταγραφή για τους αυτοτραυματισμούς στην Ελλάδα, σε αντίθεση με χώρες του εξωτερικού όπως π.χ. οι Η.Π.Α. ή το Ηνωμένο Βασίλειο όπου έχουν συσταθεί συστήματα καταγραφής περιστατικών αυτοτραυματισμού σε μονάδες υγείας της χώρας ενώ κάποια δεδομένα λαμβάνονται από ετήσιες έρευνες υγείας του γενικού πληθυσμού.
Με βάση την διεθνή βιβλιογραφία εκτιμάται ότι ο επιπολασμός κατά την διάρκεια της ζωής στους εφήβους αγγίζει το 17% ενώ υπολογίζεται ότι το 10% με 15% εξ αυτών αυτοτραυματίζεται συστηματικά. Η πλειοψηφία εξ αυτών συνήθως δεν αναζητά βοήθεια κάτι που καθιστά αυτό το ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από ότι καταγράφεται στην πραγματικότητα. Η συχνότητα εμφάνισης τους είναι ελαφρώς μεγαλύτερη για τις γυναίκες απ’ ότι για τους άντρες. Πολλοί ερευνητές προσδιορίζουν την εφηβεία ως ηλικία έναρξής του αυτοτραυματισμού (ηλικίες 9 με 15) χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να παρουσιαστεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες ή και κατά την ενηλικίωση.
Ένα άτομο που αυτοτραυματίζεται δεν «επιζητεί την προσοχή», ούτε είναι «χειριστικό». Ο αυτοτραυματισμός αποτελεί μία κατάσταση στην οποία το άτομο καταφεύγει προκειμένου να διαχειριστεί αυτό που βιώνει και όχι να βάλει τέλος στην ζωή του, αν και, αρκετές φορές μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως μέτρο αποτροπής μίας πιθανής απόπειρας αυτοκτονίας. Είναι τεκμηριωμένο επιστημονικά ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην ψυχική ευαλωτότητα και τον αυτοτραυματισμό ενώ ένας σημαντικός αριθμός των ατόμων που αυτοτραυματίζονται αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο να αυτοκτονήσουν στο μέλλον. Η εφηβεία αποτελεί κρίσιμη περίοδος για την συναισθηματική ανάπτυξη των νεαρών ατόμων, ενώ παράλληλα συνιστά διάστημα αυξημένου κινδύνου εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών. Ως εκ τούτου, ο έγκαιρος εντοπισμός των ατόμων που αυτό-τραυματίζονται και η παροχή κατάλληλης φροντίδας σε αυτά είναι κρίσιμης σημασίας για την διασφάλιση της ψυχικής υγείας τους τόσο κατά την διάρκεια της εφηβείας όσο και κατά την ενήλικη ζωή.
Στο Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας επικοινωνούμε καθημερινά μέσω της 24ωρης Γραμμής Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018 αλλά και το αντίστοιχο e-mail help@suicide-help.gr, με παιδιά και εφήβους που οι ίδιοι ή φίλοι τους αυτοτραυματίζονται ή έχουν σκεφτεί ή σκέφτονται να κάνουν κακό στον εαυτό τους ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί εντονότερα τα αιτήματα που λαμβάνουμε από φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας αναφορικά με την λήψη κατευθυντήριων γραμμών πρόληψης της αυτοκτονίας στο σχολικό περιβάλλον και διαχείρισης των αυτοτραυματικών συμπεριφορών και αυτοκτονικών σκέψεων των μαθητών δεδομένου του γεγονότος ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτών παρουσιάζονται στην σχολική κοινότητα.
Πώς μπορείτε να καταλάβετε ότι ένας έφηβος αυτοτραυματίζεται; Μπορεί να παρατηρήσετε:
• Ανεξήγητα κοψίματα, καψίματα, μελανιές ή γρατζουνιές σε χέρια, πόδια ή στην κοιλιά
• Συχνή χρήση επιδέσμων
• Ένδυση με μακρυμάνικες μπλούζες και μακριά παντελόνια σε υψηλές θερμοκρασίες
• Απροθυμία συμμετοχής σε δραστηριότητες που απαιτούν πιο ελαφρύ ρουχισμό
• Χρήση κοσμημάτων ή άλλων αξεσουάρ με σκοπό τη συγκάλυψη πληγών ή σημαδιών
• Ανακάλυψη ξυραφιών, μαχαιριών ή άλλων αιχμηρών αντικειμένων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε αυτοτραυματιστικές συμπεριφορές
• Απομόνωση από φίλους και οικογένεια
• Έκφραση ντροπής και αισθημάτων αναξιότητας
• Πτώση στις σχολικές επιδόσεις
Το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ παρέχονται από ετών ολοκληρωμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας από εξειδικευμένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας σε άτομα με αυτοκτονική και αυτοτραυματική συμπεριφορά.
Εάν είστε γονέας και έχετε αντιληφθεί κάποιο από τα παραπάνω ή έχετε την υποψία ότι το παιδί σας αυτοτραυματίζεται
Εάν είστε εκπαιδευτικός και έχετε εντοπίσει κάποιον μαθητή που αυτοτραυματίζεται ή κάνει σκέψεις να βλάψει τον εαυτό του
Εάν είσαι έφηβος ή γνωρίζεις κάποιον που αυτοτραυματίζεται ή έχεις σκέψεις να κάνεις κακό στον εαυτό σου
Κάλεσέ μας στο 1018, την 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία με αστική χρέωση ή στείλε μας e-mail στο help@suicide-help.gr. Οι κλήσεις είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές.
Κατσαδώρος Κυριάκος, Ψυχίατρος – Επιστημονικός Διευθυντής της ΚΛΙΜΑΚΑ
Ζαφειροπούλου Δήμητρα – Ψυχολόγος, Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ΚΛΙΜΑΚΑ
——————————————————————————
Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών, ΚΛΙΜΑΚΑ
Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018