Οι ιατροί ως ομάδα υψηλού κινδύνου για αυτοκτονία
Οι αυτοκτονίες των ιατρών δεν αποτελούν ένα νέο φαινόμενο. Οι γιατροί αποτελούν μια επαγγελματική ομάδα με υψηλούς δείκτες αυτοκτονίας όπως καταδεικνύεται από αρκετές έρευνες. Πιο συγκεκριμένα, σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Ηνωμένο βασίλειο βρέθηκε ότι οι δείκτες αυτοκτονίας ήταν διπλάσιοι για τις γυναίκες ιατρούς σε σχέση με τις γυναίκες του υπόλοιπου πληθυσμού. Για τους άντρες ιατρούς οι δείκτες ήταν χαμηλότεροι σε σχέση με τους άντρες του υπόλοιπου πληθυσμού. Συνολικά, ο κίνδυνος για αυτοκτονία μεταξύ αντρών και γυναικών ιατρών ήταν σχεδόν ίσος (γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με τα δεδομένα του γενικού πληθυσμού, όπου οι δείκτες αυτοκτονίας στους άντρες είναι πολύ πιο αυξημένοι σε σχέση με τις γυναίκες). Το κύριο μέσο αυτοκτονίας για τις γυναίκες ήταν η δηλητηρίαση από φαρμακευτικά σκευάσματα ενώ, αναφορικά με τις ειδικότητες η συχνότητα των αυτοκτονιών ήταν μεγαλύτερη για αναισθησιολόγους, ψυχίατρους και τους γενικούς παθολόγους. Έρευνες από άλλα κράτη έχουν καταδείξει ότι πιο αυξημένο κίνδυνο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό διατρέχουν και οι άντρες ιατροί (παρόλο που και πάλι ο κίνδυνος για τις γυναίκες εμφανίζεται πιο αυξημένος). Στην Ελλάδα, τα τελευταία 2 χρόνια (2013, 2014) έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 4 αυτοκτονίες γιατρών (3 άνδρες και 1 γυναίκα), σε παραγωγική ηλικία, ενώ οι μέθοδοι που χρησιμοποίησαν ήταν δηλητηρίαση (2) και ακολουθούν η πτώση και ο απαγχονισμός.
Πολλοί από τους παράγοντες κινδύνου για αυτοκτονία στους ιατρούς ταυτίζονται με τους παράγοντες του γενικού πληθυσμού. Οι παράγοντες αυτοί συμπεριλαμβάνουν την μοναχική διαβίωση, την κατάθλιψη, τη χρήση ουσιών και την ύπαρξη σωματικής ασθένειας. Επιπλέον, κάποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας που ευνοούν την εκδήλωση καταθλιπτικής συμπτωματολογίας ίσως είναι πιο συχνά στα άτομα που σπουδάζουν στην Ιατρική, όπως για παράδειγμα κάποια ψυχαναγκαστικά στοιχεία, επικριτικότητα και ενοχικότητα. Σε συνδυασμό με τα ανωτέρω, η εύκολη πρόσβαση σε θανατηφόρα μέσα, οι στρεσογόνοι παράγοντες του επαγγέλματος και η ντροπή στην αναζήτηση βοήθειας μπορεί να καθιστούν αυτή την επαγγελματική ομάδα πιο ευάλωτη στην αυτοκτονία.
Ειδικά για τις γυναίκες αναφέρεται ότι τρεις ακόμη παράγοντες μπορεί να δρουν επιβαρυντικά. Έχει προταθεί ότι για τις γυναίκες η αμοιβαία υποστήριξη και η ενσυναίσθηση αποτελούν σημαντικά στοιχεία για την κοινωνικοποίηση και την ανάπτυξη ικανοποιητικών σχέσεων αλλά έρχονται σε σύγκρουση με τον ανταγωνισμό και την αποστασιοποίηση που παραδοσιακά σχετίζονται με το επάγγελμα του ιατρού. Δεύτερον, οι βάρδιες και οι εφημερίες που περιλαμβάνει το ενλόγω επάγγελμα μπορεί να δρουν ακόμα πιο επιβαρυντικά για τις γιατρούς που έχουν οικογένεια και έχουν αναλάβει την φροντίδα τέκνων (ιδιαίτερα αν είναι ανήλικα). Επιπλέον, στον γενικό πληθυσμό οι γυναίκες κάνουν πιο πολλές απόπειρες αυτοκτονίας απ’ ότι οι άντρες. Οι γυναίκες γιατροί όμως διαθέτουν περισσότερες γνώσεις σχετικά με την θανατηφόρο δυνατότητα των μέσων και πιο εύκολη πρόσβαση σε αυτά αυξάνοντας τις πιθανότητες να αποβεί θανατηφόρα μια απόπειρα (συγκρινόμενες με τις γυναίκες του γενικού πληθυσμού).
Στο Κέντρο Πρόληψης της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ έχει απευθυνθεί ένας σημαντικός αριθμός ατόμων ή συγγενών αυτών που ανήκουν στην συγκεκριμένη επαγγελματική ομάδα και συχνά ερχόμαστε αντιμέτωποι με το στίγμα και την ντροπή που βιώνουν όταν χρειάζεται να αναζητήσουν βοήθεια. Ένα μέρος των ενεργειών πρόληψης θα πρέπει να αφορά την ευαισθητοποίηση και την εκπαίδευση των ιατρών έτσι ώστε να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν ανησυχητικά σημάδια τόσο στον εαυτό τους όσο και σε συναδέλφους. Κάτι τέτοιο θα είχε βέβαια και δευτερογενή οφέλη στην καλύτερη ανίχνευση της αυτοκτονικότητας και στους ίδιους τους ασθενείς τους. Ακόμα και κατά τη διάρκεια της φοίτησης θα πρέπει να ενισχυθεί η προαγωγή της αυτοφροντίδας και η άρση του στίγματος στην αναζήτηση βοήθειας από μια επαγγελματική ομάδα που συχνά «αυτοθεραπεύεται» και βιώνει οδυνηρά συναισθήματα όταν καταρρίπτεται η «παντοδυναμία».