Πανελλήνιες Εξετάσεις & Στρες
Η εφηβεία είναι μια ιδιαίτερη αναπτυξιακή περίοδος στη ζωή του ατόμου καθώς σηματοδοτεί την μετάβαση προς την ενηλικίωση. Οι αλλαγές που συμβαίνουν σε βιοσωματικό, ψυχοσυναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο προκαλούν έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις, τις οποίες ο έφηβος καλείται να διαχειριστεί και να επιλύσει. Οι νέοι στόχοι που προκύπτουν (π.χ. διαμόρφωση ταυτότητας, δημιουργία νέων σχέσεων, εκπλήρωση προσδοκιών και σχολικής επιτυχίας) δημιουργούν έντονο άγχος που συνήθως κορυφώνεται κατά την περίοδο των πανελληνίων εξετάσεων, όπου οι εσωτερικές και εξωτερικές απαιτήσεις αυξάνονται σημαντικά. Ιδίως οι ημέρες αυτές και η περίοδος αναμονής των αποτελεσμάτων είναι συνυφασμένες με έντονο στρες για τους εφήβους. Αυτό είναι λογικό αν σκεφτεί κανείς πώς η εκπαίδευσή, που ξεκινάει ήδη από την πρώτη γυμνασίου είναι στην ουσία προετοιμασία για τις εξετάσεις αυτές. Μελέτες έχουν δείξει πως κατά την περίοδο διεξαγωγής των εξετάσεων το στρες αυξάνεται σε σημείο που παύει να αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση του εφήβου στην απαιτητική πραγματικότητα των εξετάσεων, επιφέροντας επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία καθώς και στην δυνατότητα του να διαχειριστεί στρεσογόνα γεγονότα και μετέπειτα στην ζωή του.
Το άγχος είναι λειτουργικό όταν κινητοποιεί και βοηθάει το άτομο να είναι δημιουργικό αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις η αλληλεπίδραση του με άλλους παράγοντες όπως η στάση των γονιών και οι προσδοκίες της οικογένειας, η προσωπικότητα του εφήβου σε συνδυασμό με όποια προϋπάρχουσα ευαλωτότητα, οι εμπειρίες του από προηγούμενες εξετάσεις, αλλά κυρίως η σημασία που δίδεται από όλους εμάς στο θεσμό αυτών των εξετάσεων αυξάνει το άγχος σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα καθιστώντας τον έφηβο δυσλειτουργικό. Σε τέτοιες περιπτώσεις το άγχος σε συνδυασμό πάντα με άλλους παράγοντες μπορεί να οδηγήσει τους ήδη ευάλωτους εφήβους σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.
Με αφορμή την έναρξη των πανελληνίων εξετάσεων σήμερα, θα θέλαμε να σας υπενθυμίσουμε τα προειδοποιητικά σημάδια που δίνει ένα άτομο με αυτοκτονικό ιδεασμό. Τα πιο συνήθη σημάδια που μας ανησυχούν σε κάποιον έφηβο με αυτοκτονικό ιδεασμό είναι: καταθλιπτική διάθεση, άρνηση να παραστεί στις εξετάσεις, έντονη αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος, ανορεξία, συμπτώματα έντονου άγχους (εφίδρωση, πανικός, ημικρανίες, πονοκέφαλοι, διάρροιες κλπ), έντονες συναισθηματικές εκδηλώσεις (κλάματα, εκρήξεις θυμού κ.ά.), παραμέληση της προσωπικής υγιεινής, έλλειψη ενδιαφέροντος, σκέψεις θανάτου. Ακόμη η απομάκρυνση από τους φίλους του, η απομόνωση, ο αυτοτραυματισμός, η χρήση ουσιών και οι διαταραχές διατροφής είναι ανησυχητικά σημάδια. Σημαντικό είναι ότι ο αυτοκτονικός ιδεασμός δεν είναι ένα στατικό φαινόμενο πόσο μάλλον σε αυτές τις ηλικίες. Μπορεί να εμφανίζεται άλλοτε εντονότερος και άλλοτε να υποκρύπτεται. Η απόφαση για αυτοκτονική συμπεριφορά μπορεί να είναι παρορμητική χωρίς εκτίμηση των συνεπειών ή αποτέλεσμα παρατεταμένης σκέψης.
Το ζητούμενο λοιπόν είναι να μπορούν να αναγνωρίζονται και να λαμβάνονται στα σοβαρά τυχόν αυτοκαταστροφικά σχόλια ή/ και αλλαγές στη συμπεριφορά του εφήβου. Ειδικότερα, οι γονείς χρειάζεται να δίνετε μεγάλη σημασία σε οποιαδήποτε αλλαγή μπορεί να σας προβληματίσει στη διάθεση ή συμπεριφορά. Σε περίπτωση που καταλάβετε πως υπάρχει κίνδυνος για απόπειρα αυτοκτονίας, μιλήστε μαζί του, ενδυναμώστε τον και ενθαρρύνετε τον να σας πει τι σκέφτεται και πότε μην τον αφήσετε μόνο του αν δείτε πώς διατρέχει υψηλό κίνδυνο.