Ακόμη μία αυτοκτονία ενοίκου Μονάδας Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης: Οι ευθύνες διαχείρισης περιστατικών υψηλής επικινδυνότητας
Με αφορμή είδηση σχετικά με την αυτοκτονία ενοίκου Μονάδας Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης σε συνέχεια εξιτηρίου του από δημόσια ψυχιατρική κλινική, οφείλουμε, για ακόμη μία φορά και, δεδομένης της εξειδίκευσης του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, να επισημάνουμε τα παρακάτω.
Ένα περιστατικό αυτοκτονίας, ιδίως ενοίκου προστατευμένης δομής, Μονάδας Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης, δεν μπορεί να παραμένει αδιερεύνητο. Είναι κρίσιμη η ανάδειξη εκείνων των μέτρων και διαδικασιών που θα μπορούσαν να έχουν λειτουργήσει άμεσα προληπτικά και αποτρεπτικά στη συγκεκριμένη αυτοκτονία.
Δυστυχώς, ακόμη, οφείλουμε να επισημάνουμε το γεγονός της πρόσφατης εξόδου του αυτόχειρα από δημόσια ψυχιατρική κλινική, όπου είχε νοσηλευθεί επί 20ημέρου με αυτοκτονικό ιδεασμό και από την οποία πήρε εξιτήριο μόλις 5 ημέρες πριν την αυτοκτονία του.
Όπως είναι γνωστό, τουλάχιστον το 90% των ατόμων που αυτοκτονούν πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή. Η κλινική εικόνα του συγκεκριμένου αυτόχειρα θεωρήθηκε βελτιωμένη κατά τη νοσηλεία του και γι’ αυτό άλλωστε ο θεράπων ιατρός γνωμάτευσε την ολοκλήρωσή της. Θεωρητικά, θα βρισκόταν σε ένα καθεστώς διασφάλισης της ιατρικής του παρακολούθησης. Ωστόσο, και δεδομένης της αυτοκτονίας, θα πρέπει τελικά να αναζητηθούν οι ευθύνες των εμπλεκόμενων επαγγελματιών υγείας, σε όποιο μέτρο αυτές υπάρχουν, για έναν θάνατο που πιθανώς θα μπορούσε να έχει προληφθεί.
Όπως έχουμε πολλαπλά τονίσει, το 95% των αυτοκτονιών θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η διενέργεια μίας ψυχολογικής αυτοψίας μπορεί να αναδείξει εκείνα τα μέτρα πρόληψης που θα μπορέσουν να ελαχιστοποιήσουν τις πιθανότητες να συμβεί ξανά κάτι αντίστοιχο. Παράλληλα, η εφαρμογή μίας τέτοιας διαδικασίας θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση των συναισθηματικών και επαγγελματικών επιπτώσεων στους/στις εργαζόμενους/-ες της Μονάδας, παρέμβαση η οποία θα έχει πολλαπλά οφέλη.
Στο Κέντρο για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ως εξειδικευμένοι, στο εν λόγω αντικείμενο, επαγγελματίες υγείας, δυστυχώς, λαμβάνουμε συχνά γνώση ανάλογων περιστατικών. Αυτοκτονίες που συμβαίνουν πολύ σύντομα μετά τη νοσηλεία σε ψυχιατρική κλινική, αυτοκτονίες ασθενών σε ψυχιατρική παρακολούθηση, αδυναμία διάγνωσης αυτοκτονικού ασθενούς και μη νοσηλεία ατόμων που τελικά αυτοκτονούν. Θεωρούμε κρίσιμη πλέον την ανάδειξη των ευθυνών ψυχιάτρων σε περιστατικά αυτοκτονίας, δεδομένου ότι διεθνώς εφαρμόζεται η νομική έννοια της προβλεψιμότητας μίας αυτοκτονίας προκειμένου να προσδιοριστεί η σχετική ιατρική αμέλεια.
Στις περιπτώσεις αυτοκτονίας, η προβλεψιμότητα έχει άμεση σχέση με την επαρκή αξιολόγηση του κινδύνου αυτοκτονίας και της εφαρμογής των κατάλληλων μέτρων ασφαλείας που βασίζονται σε αυτήν την εκτίμηση. Πολύ απλά, λοιπόν, ερευνάται αν ο θεράπων ψυχίατρος, με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες γνώριζε ή θα έπρεπε να γνωρίζει ότι ο ασθενής βρίσκεται σε κίνδυνο αυτοκτονίας και ποια μέτρα τελικά έλαβε για την αντιμετώπιση αυτού του κινδύνου.
Αυτή η αξιολόγηση του κατά πόσον ο ψυχίατρος έχει ανταποκριθεί στα πρότυπα της φροντίδας ενός αυτοκτονικού ασθενή, ο οποίος είτε αυτοκτονεί είτε αποπειράται να αυτοκτονήσει, εξετάζει ορισμένους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των ακόλουθων:
– Αν υπήρξε επαρκής αναγνώριση και αξιολόγηση του κινδύνου αυτοκτονίας και των προστατευτικών παραγόντων του ασθενούς με αυτοκτονική συμπεριφορά
– Αν αναπτύχθηκε ένα ορθό θεραπευτικό πλάνο σύμφωνα με τις κλινικές ανάγκες του ασθενούς
– Αν το θεραπευτικό πλάνο εφαρμόστηκε κατάλληλα (όχι αμελώς) και τροποποιήθηκε σύμφωνα με μία διαρκή αξιολόγηση της κλινικής εικόνας του ασθενούς
– Αν ο θεράπων ψυχίατρος ήταν επιστημονικά ενήμερος σχετικά με την αξιολόγηση και θεραπεία της αυτοκτονικής συμπεριφοράς
– Αν η έγγραφη τεκμηρίωση στον ιατρικό φάκελο του ασθενούς αποδεικνύει ότι εφαρμόστηκαν τα απαραίτητα θεραπευτικά πρωτόκολλα αναφορικά με την εξέταση, θεραπεία και συνεχιζόμενη παρακολούθηση του ασθενούς
Η άμεση χρονική περίοδος μετά τη νοσηλεία αυτοκτονικού ασθενή θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμη και γι’ αυτό απαιτείται η διασφάλιση από το θεράποντα ψυχίατρο τόσο της εντατικής παρακολούθησης του ασθενούς όσο και η πλήρης ενημέρωση των μελών του περιβάλλοντός του, προκειμένου να επιτευχθεί η κατά το δυνατόν υψηλότερου βαθμού προστασία του. Η μη διασφάλιση της συνέχισης της κατάλληλης θεραπείας και παρακολούθησης του αυτοκτονικού ασθενή, διεθνώς, μπορεί να θεωρηθεί ιατρική αμέλεια (“malpractice”) με τις σχετικές συνέπειες.
Η αυτοκτονία δεν είναι ένα μοιραίο γεγονός, μπορεί να προληφθεί. Σε αυτή τη βάση, χωρίς κόστος, αλλά με σαφή συναίσθηση της ευθύνης των ειδικών, των αρχών και τελικά, της κοινωνίας, απαιτείται η ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών για την υλοποίηση ουσιαστικών παρεμβάσεων προστασίας της ανθρώπινης ζωής.