1η Μαρτίου- Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τον Αυτοτραυματισμό
Αυτοτραυματιστική συμπεριφορά παιδιών και εφήβων: Όταν η ελληνική κοινωνία εθελοτυφλεί.
Η 1η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τον Αυτοτραυματισμό (Self-Injury Awareness Day), γνωστή και με τα αγγλικά αρχικά SIAD.
Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν υπάρχει συστηματοποιημένη ποσοτική και ποιοτική καταγραφή περιστατικών αυτοτραυματισμού, όπως σε άλλες χώρες, όπως οι Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την ελλιπή ενημέρωση της ελληνικής κοινωνίας σχετικά με την αυτοτραυματιστική συμπεριφορά έχουν οδηγήσει στην έντονη υποκαταγραφή των περιστατικών με αποτέλεσμα τον περιορισμό στη δυνατότητα παραγωγής αξιόπιστων δεδομένων.
Η εφηβεία αποτελεί μια μεταβατική περίοδο με πολλές αλλαγές τόσο σωματικές όσο και συναισθηματικές. Ο έφηβος βρίσκεται σε μία συνεχή προσπάθεια να αναγνωρίσει τον εαυτό του, να αποκτήσει ταυτότητα, να ανεξαρτητοποιηθεί, αλλά και να ενταχθεί στην κοινωνία. Αυτές οι διεργασίες, αν και επιθυμητές, μπορούν από κοινού με άλλους παράγοντες να εντείνουν αισθήματα αστάθειας, άγχους, θυμού, απογοήτευσης. Ο αυτοτραυματισμός, ως σκόπιμη πρόκληση σωματικής βλάβης στον ίδιο τον εαυτό, μπορεί να αποτελέσει έναν δυσλειτουργικό τρόπο αντιμετώπισης της συναισθηματικής έντασης, προσφέροντας μία στιγμιαία αίσθηση ηρεμίας και ανακούφισης· Έναν τρόπο ανάκτησης του ελέγχου των σκέψεων και των συναισθημάτων, έναν τρόπο έκφρασης και επικοινωνίας της δυσφορίας μας στους άλλους.
Η αυτοτραυματιστική συμπεριφορά, με ή χωρίς αυτοκτονική πρόθεση, ξεκινά συνήθως στα πρώτα χρόνια της εφηβείας (9-13 ετών), είναι συνήθης σε εφήβους και νέους ενήλικες, ενώ μπορεί να συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή. Για πολλούς, ο αυτοτραυματισμός είναι κυκλικός παρά γραμμικός – δηλαδή εφαρμόζεται για μία χρονική περίοδο, διακόπτεται και στη συνέχεια επαναλαμβάνεται. Ενώ ο μη αυτοκτονικός αυτοτραυματισμός δεν προκαλεί, ούτε οδηγεί σε αυτοκτονικές σκέψεις ή / και συμπεριφορές, ακόμη και αν ένα επεισόδιο αυτοτραυματισμού αποτελεί δείκτη κινδύνου για αυτοκτονικότητα. Ο κίνδυνος αυτός, μάλιστα, αυξάνεται όσο αυξάνεται η συχνότητα των μη αυτοκτονικών αυτοτραυματισμών.
Στατιστικά δεδομένα από χώρες του εξωτερικού, όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, δηλώνουν αύξηση των αυτοτραυματισμών σε εφήβους και νέους ενήλικες, ιδιαίτερα σε κορίτσια και νεαρές γυναίκες. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η επικράτηση της αυτοτραυματιστικής συμπεριφοράς σε εφήβους κυμαίνεται μεταξύ 6,2% και 46,5% και δεν διαφέρει σε συχνότητα ως προς το φύλο, την εθνικότητα ή την κοινωνικοοικονομική κατάσταση του εφήβου.
Στο Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας επικοινωνούμε καθημερινά μέσω της 24ωρης Γραμμής Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018 και το αντίστοιχο e-mail help@suicide-help.gr, με παιδιά και εφήβους που οι ίδιοι ή φίλοι τους αυτοτραυματίζονται ή σκέφτονται την αυτοκτονία.
Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι γονείς, κηδεμόνες, δάσκαλοι και καθηγητές δε γνωρίζουν τίποτε για αυτή τη σκέψη και συμπεριφορά των παιδιών ενώ αρκετοί είναι αρχικά δύσπιστοι ή και απρόθυμοι, να δράσουν προκειμένου, να προσφερθεί η κατάλληλη βοήθεια. Είναι αλήθεια πως όσοι κάνουν αυτοτραυματιστικές σκέψεις και πράξεις, πόσο μάλλον τα παιδιά και οι έφηβοι, δυσκολεύονται να τις αποκαλύψουν στους οικείους τους και αποκρύπτουν τα σωματικά σημάδια.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν περιπτώσεις όπου γονείς, άλλα συγγενικά πρόσωπα, ή άτομα του ευρύτερου οικείου περιβάλλοντος παρότι γνωρίζουν, εθελοτυφλούν και αρνούνται να δεχτούν πως κάτι τέτοιο συμβαίνει σε ένα δικό τους παιδί. Άλλες φορές, φοβούνται, να μιλήσουν γι’ αυτό στο ίδιο το παιδί, σαστίζουν, νιώθουν ανήμποροι να βοηθήσουν. Συγγενείς και οικείοι προσπαθούν να μειώσουν τη σοβαρότητα ενός αυτοτραυματισμού και να αποφύγουν το ρόλο του «αγγελιαφόρου κακών μαντάτων» στους κηδεμόνες και φροντιστές του παιδιού. Γονείς «βυθίζονται» σε τύψεις και ενοχές για τη δυσφορία του παιδιού τους, αρνούμενοι να αντικρύσουν την πραγματικότητα και να προσφέρουν την βοήθεια που τόσο έχει ανάγκη.
Αν έχετε παρατηρήσει σε κάποιον οικείο σας ανεξήγητες και τοπικά συγκεντρωμένες ουλές ή σημάδια, κοψίματα, μώλωπες, εγκαύματα, ανάρμοστη ενδυμασία για την εποχή, π.χ. μακριά μανίκια το καλοκαίρι, μεγάλες περιόδους που το παιδί απομονώνεται,
Αν είσαι παιδί, έφηβος, ή ενήλικος που σκέφτεσαι να βλάψεις τον εαυτό σου, ή αυτοτραυματίζεσαι κάλεσε μας στο 1018, την 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία με αστική χρέωση ή στείλε μας e-mail στο help@suicide-help.gr .