Covid -19: Μ.Μ.Ε & Αυτοκτονία στην περίοδο της πανδημίας
Κατά την διάρκεια της τρέχουσας κρίσης της δημόσιας υγείας την οποία διανύει ολόκληρος ο πλανήτης, το έκδηλο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης γίνεται αντιληπτό μέσα από την διαρκή ενημέρωση και δημοσιοποίηση από τα Μ.Μ.Ε. των θανάτων λόγω της ασθένειας Covid – 19 που προκαλεί ο ιός SARS-CoV-2 ενώ παράλληλα έχει μειωθεί αισθητά η αναφορά στους θανάτους που οφείλονται σε άλλες αιτίες, συμπεριλαμβανομένου των αυτοκτονιών, μολονότι οι τελευταίοι εξακολουθούν να συμβαίνουν καθημερινά. Δεδομένου του κεντρικού ρόλου που διαδραματίζουν τα Μ.Μ.Ε. και τα κοινωνικά δίκτυα στην μετάδοση των πληροφοριών και την επίδρασή τους, πολλές φορές, στην ενίσχυση των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών, κρίνεται απαραίτητη η υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών από τους επαγγελματίες των μέσων μαζικής ενημέρωσης για τον ορθό τρόπο δημοσίευσης τόσο συγκεκριμένων ειδήσεων αυτοκτονίας όσο και παροχής πληροφοριών σχετικά με το ίδιο το ζήτημα της αυτοκτονίας και την σχέση της με την παρούσα συνθήκη της πανδημίας. Παρακάτω παρατίθενται κάποιες διευκρινιστικές κατευθύνσεις σχετικά με τις εν λόγω συστάσεις:
- Η αυτοκτονία είναι ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα με πολλαπλές αιτίες: Κρίνεται αναγκαία η αποφυγή οποιασδήποτε συσχέτισης της αυτοκτονίας αποκλειστικά με την πανδημία. Η αυτοκτονία οφείλεται σε πολλαπλούς βιολογικούς, ψυχολογικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς παράγοντες και δεν αποδίδεται σε μία και μοναδική αιτία, όπως και κάθε νόσημα. Οποιαδήποτε αναφορά σε άμεση σύνδεση της πανδημίας με την αυτοχειρία θα μπορούσε να θεωρηθεί εσφαλμένη και να απλοποιήσει υπερβολικά ένα τέτοιο πολυδιάστατο ζήτημα. Επιπρόσθετα, στρατηγικές προστασίας της δημόσιας υγείας όπως η κοινωνική απόσταση και η καραντίνα παρόλο που μπορεί να θεωρηθούν επιβαρυντικοί παράγοντες εμφάνισης ψυχοπαθολογικών εκδηλώσεων, εντούτοις, δεν αποτελούν παραμέτρους που αποκλειστικά μπορούν να ευθύνονται για την αυτοκτονία.
- Δημοσίευση συγκεκριμένης είδησης αυτοκτονίας: Εάν κρίνεται απαραίτητο να δημοσιευθεί ένα συγκεκριμένο περιστατικό αυτοκτονίας είναι σημαντικό να αποφεύγονται οι υποθέσεις σχετικά με το «γιατί» ο αυτόχειρας πήρε μία τέτοια απόφαση, η λεπτομερή περιγραφή του θανατηφόρου μέσου που χρησιμοποίησε ή η χρήση λεξιλογίου που προκαλεί εντυπωσιασμό του κοινού ή εκλογικεύει την αυτοκτονία. Μια τέτοια πρακτική θα μπορούσε να ενισχύσει την διάδοση στρεβλών πληροφοριών για την αυτοκτονία και να λειτουργήσει επιβαρυντικά στους επιζώντες. Αντίθετα, αυτή αναφορά είναι καλό να λειτουργήσει ως μέσο ορθής ενημέρωσης του κοινού για την αυτοκτονία και αφορμή να συζητηθούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ευάλωτοι πληθυσμοί κατά την διάρκεια της πανδημίας και οι εναλλακτικοί τρόποι πρόσβασης στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
- Στατιστικά δεδομένα αυτοκτονιών εν μέσω πανδημίας: Δεν υπάρχουν τρέχοντα επίσημα καταγεγραμμένα στοιχεία για τις αυτοκτονίες σε παγκόσμια κλίμακα. Επιπρόσθετα, η ύπαρξη λεπτομερών στατιστικών στοιχείων για τις συνθήκες των παρελθουσών πανδημιών δε είναι επαρκή, ούτε είναι θεμιτό να συγκριθούν με τα ετήσια στατιστικά στοιχεία για τις αυτοκτονίες. Το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών αποτελεί μία προσπάθεια του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας να αποτυπώσει την πραγματικότητα του ζητήματος των αυτοκτονιών στην Ελλάδα σε τρέχοντα χρόνο και κάθε μήνα δημοσιεύει στοιχεία που συλλέγονται από μία πληθώρα πηγών μέσα στις οποίες συγκαταλέγονται οι κλήσεις στην Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία, 1018. Επιπρόσθετα, το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας έχει προχωρήσει σε επικοινωνία με αντίστοιχους φορείς άλλων ευρωπαϊκών χωρών με στόχο την ανταλλαγή ερευνητικών δεδομένων που αφορούν την αυτοκτονία και το φάσμα των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών κατά την περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού στην Ευρώπη υπό την ιδιότητά της ως μέλος της Διεθνούς Ένωσης για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας (International Association for Suicide Prevention – IASP).
- Παροχή πληροφοριών σχετικά με πηγές αναζήτησης βοήθειας: Όλες οι κατευθυντήριες γραμμές που αφορούν την δημοσίευση των αυτοκτονιών στα Μ.Μ.Ε. περιλαμβάνουν την απαραίτητη προσθήκη έγκυρων πηγών ενημέρωσης και πληροφοριών για τις υπηρεσίες υποστήριξης. Δεν θα πρέπει να υπάρχει σύγχυση σχετικά με την πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας λόγω του περιορισμού των μετακινήσεων ή λόγω του επιβαρυμένου συστήματος υγείας εξαιτίας της τρέχουσας κατάστασης. Οποιοδήποτε αναφορά σε σκέψεις αυτοκτονίας ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά χρειάζεται να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και να δημιουργείται δίαυλος επικοινωνίας με πηγές βοήθειας. Στην ΚΛΙΜΑΚΑ εδώ και 20 χρόνια εφαρμόζεται η Τηλεψυχιατρική ως μέσο παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας εξαλείφοντας τις αποστάσεις. Τέλος, συστήνεται η ενημέρωση μόνο από επίσημες και αξιόπιστες πηγές όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.).
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις προτεινόμενες κατευθύνσεις ως προς την δημοσίευση των αυτοκτονιών από τα Μ.Μ.Ε. μπορείτε να ανατρέξετε στον οδηγό του Π.Ο.Υ. «Πρόληψη της Αυτοκτονίας – Μια πηγή ενημέρωσης για τους επαγγελματίες των ΜΜΕ». που έχει εκδώσει στα ελληνικά το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας στον παρόν σύνδεσμο : http://suicide-help.gr/pigi-enimerwsis-gia-tous-ergazomenous-sta-mme/
Η Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018, παρά τον αυξημένο αριθμό κλήσεων που λαμβάνει λόγω της τρέχουσας κατάστασης και εξαιτίας πληθώρας παραπομπών καλούντων από διάφορες πηγές, πολλές φορές, χωρίς το αίτημά τους να εντάσσεται στο φάσμα της αυτοκτονικότητας, συνεχίζει κανονικά το έργο της λειτουργώντας σε εικοσιτετράωρη βάση, 7 ημέρες την εβδομάδα και να δέχεται κλήσεις από κινητό ή σταθερό τηλέφωνο, από όλες τις περιοχές της Ελλάδας, με αστική χρέωση. Οι κλήσεις είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές.