Σύγκριση Ελλάδος και χωρών του εξωτερικού ανάμεσα στις αυτοκτονίες και τους θανάτους από τυχαίες ή απροσδιόριστες πτώσεις: Τουρκία & Μάλτα
Κατσαδώρος Κυριάκος, Ψυχίατρος και Επιστημονικός Διευθυντής της ΚΛΙΜΑΚΑ
Ζαφειροπούλου Δήμητρα, Ψυχολόγος – Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ΚΛΙΜΑΚΑ
Πλουμή Βασιλική – Στατιστικολόγος, Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ΚΛΙΜΑΚΑ
To Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών έχει ξεκινήσει μία σειρά συγκριτικών μελετών των επίσημα καταγεγραμμένων θανάτων ως αυτοκτονίες και των επίσημα καταγεγραμμένων θανάτων που οφείλονται σε τυχαία ή απροσδιόριστη πτώση για τα έτη 2014 – 2018 ανάμεσα στην Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού με παρόμοιους δείκτες αυτοκτονίας, παρόμοιο πληθυσμό ή παρόμοια πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Ως αφετηρία της ανάλυσης αυτής στάθηκε η παρατήρηση της αισθητής αύξησης της καταγραφής των βίαιων θανάτων που ταξινομούνται στα «εξωγενή αίτια νοσηρότητας και θνησιμότητας» (V01-Υ98) όπου περιλαμβάνονται, εκτός των άλλων, οι θάνατοι των οποίων η αίτια έχει αποδοθεί ως οφειλόμενη σε «τυχαία ή απροσδιόριστη πτώση».
Πιο συγκεκριμένα ο αριθμός των θανάτων που έχουν λάβει την κωδικοποίηση «Πτώση» (W00 – W19) έχει διπλασιαστεί κατά την τετραετία 2014 – 2018 στην Ελλάδα, ενώ ο δείκτης θνησιμότητας λόγω αυτοκτονίας παραμένει, σε γενικές γραμμές, σταθερός κατά την ίδια χρονική περίοδο όπως φαίνεται και από το παρακάτω διάγραμμα.
Ο σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η σύγκριση των αδρών δεικτών θνησιμότητας (αριθμός θανάτων ανά 100.000) των θανάτων που καταγράφονται επίσημα ως αυτοκτονίες και των δεικτών των θανάτων που καταγράφονται επίσημα ως τυχαίες και απροσδιόριστες πτώσεις ανάμεσα στην Ελλάδα, την Τουρκία και την Μάλτα, χώρες με παρόμοιους δείκτες αυτοκτονίας σε σχέση με την χώρα μας.
Οι συγκρίσεις έγιναν ανάμεσα τις καταγεγραμμένες πτώσεις της κάθε χώρας με αυτές της Ελλάδος, με τον αριθμό των αυτοκτονιών, το φύλο και την ηλικία των αυτοχείρων.
Όπως φαίνεται και από τα παρακάτω γραφήματα, οι θάνατοι που έχουν καταγραφεί ως πτώσεις στην Ελλάδα ξεπερνούν σε μεγάλο βαθμό τους αντίστοιχους θανάτους στην Τουρκία η οποία γίνεται ιδιαίτερα αισθητή κατά τα έτη 2017 – 2018. Σε σχέση με την Μάλτα, οι αριθμοί που καταγράφονται είναι πολύ κοντά με τους αντίστοιχους της Ελλάδος.
Σε σχέση με το φύλο, ακολουθεί η ίδια εικόνα για τους άντρες όπου οι αυτοκτονίες σε όλες τις χώρες ξεπερνούν τους θανάτους που οφείλονται σε πτώση για τα έτη 2017 – 2018 τόσο στην Τουρκία όσο και στην Μάλτα σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου για τα ίδια έτη οι καταγεγραμμένες πτώσεις ξεπερνούν τους θανάτους που έχουν καταγραφεί ως αυτοκτονίες. Το ίδιο δεν ισχύει για τις γυναίκες καθώς σε όλες τις χώρες συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδος οι θάνατοι που οφείλονται σε πτώση ξεπερνούν εκείνες των αυτοκτονιών.
Τέλος, όσον αφορά τις ηλικίες, οι περισσότεροι θάνατοι που έχουν λάβει την κωδικοποίηση της «πτώσης» εντοπίζεται στις ηλικίες των 85 και άνω για όλες τις χώρες. Σε ακολουθία με τις προηγούμενες παρατηρήσεις, οι καταγεγραμμένες πτώσεις της Ελλάδος. Σε σχέση με τις αυτοκτονίες, για όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδος, οι καταγεγραμμένες πτώσεις ξεπερνούν τους θανάτους που έχουν κωδικοποιηθεί ως αυτοκτονίες. Αναφορικά με την Μάλτα για τα έτη 2017-2018 οι δείκτες θνησιμότητας οφειλόμενες σε τυχαίες ή απροσδιόριστες πτώσεις είναι πολύ κοντά με τους δείκτες της Ελλάδος ακολουθούμενοι, επίσης, από μία αισθητή αυξητική τάση στην συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα.
Εν κατακλείδι, η Ελλάδα παρουσιάζει σημαντική αυξητική τάση στον καταγεγραμμένο αριθμό θανάτων που κωδικοποιούνται ως «τυχαίες ή απροσδιόριστες πτώσεις» κατά τα έτη 2014 – 2018 ενώ ο αριθμός των θανάτων που κωδικοποιούνται ως αυτοκτονίες παραμένει σταθερός κάτι το οποίο δεν παρατηρείται σε χώρες του εξωτερικού με παρόμοιους δείκτες αυτοκτονίας όπως η Τουρκία και η Μάλτα. Η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών αποτελεί δεδομένο για την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Η αποτύπωση των διαφορών ανάμεσα στον τρόπο καταγραφής των αυτοκτονιών και των θανάτων που οφείλονται σε άλλες αιτίες και ενδέχεται να υπάρχει πρότερη αυτοκτονική πρόθεση τόσο στην χώρα μας όσο και σε χώρες του εξωτερικού είναι κρίσιμης σημασίας για τον περιορισμό της υποκαταγραφής, της παραγωγής αξιόπιστων δεδομένων και της ανάπτυξης και εφαρμογής τεκμηριωμένων και αποτελεσματικών παρεμβάσεων πρόληψης της αυτοκτονίας. Δεδομένων των ανωτέρω, κατευθύνσεις όπως η ακριβής πιστοποίηση των αιτιών θανάτου από τους αρμόδιους επιστήμονες με την αναγραφή της εξωτερικής αιτίας σε βίαιους ή/και αιφνίδιους θανάτους (π.χ. σε τροχαία, πτώσεις, πνιγμός σε θάλασσα, πυρκαγιά σε σπίτι κ.α.) πέραν της καταγραφής της φύσης του τραύματος (π.χ. κάκωση, δηλητηρίαση κλπ) μπορεί να σταθεί πολύ σημαντικός αρωγός.