Επιγενετική και Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Παρά της σημαντικές προσπάθειες που έχουν γίνει και συνεχίζουν να γίνονται σε επίπεδο πρόληψης σε παγκόσμιο επίπεδο, οι αυτοκτονίες σε πολλές χώρες, μέσα στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα, συνεχίσουν να αυξάνονται ή να παραμένουν σε σταθερά υψηλά επίπεδα. Προς αυτήν την κατεύθυνση, απαιτούνται νέες προληπτικές παρεμβάσεις καθώς και δικλείδες έγκαιρης αναγνώρισης και εντοπισμού ατόμων και ομάδων του πληθυσμού με υψηλό αυτοκτονικό κίνδυνο.
Ένα σημαντικό πεδίο έρευνας που έχει αναδυθεί τα τελευταία χρόνια, στο πεδίο της αυτοκτονίας και των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών, αποτελεί η επιγενετική της αυτοκτονίας. Μία ολοένα και αυξανόμενη βιβλιογραφία υπογραμμίζει την σημασία των επιγενετικών διεργασιών στην εμφάνιση του αυτοκτονικού ιδεασμού και της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς. Η επιγενετική αναφέρεται στη μετάδοση πληροφοριών που δεν είναι κωδικοποιημένες στο DNA μας, αλλά μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι πληροφορίες, που εμπεριέχονται στα γονίδια μας, εκφράζονται και οδηγούν ή όχι στην εκδήλωση της αυτοκτονικότητας και άλλων κλινικών ζητημάτων. Αυτές οι αλλαγές στην έκφραση των γονιδίων μπορεί να προκύψουν από διάφορους παράγοντες, όπως σημαντικά γεγονότα ζωής και οι συνθήκες διαβίωσης. Από αυτούς, οι πρώιμες αντιξοότητες της παιδικής ηλικίας (π.χ. γονική αμέλεια, παραμέληση, σωματικη/σεξουαλική/συναισθηματική κακοποίηση) έχουν εντοπιστεί καταλογιστεί ερευνητικά ως οι περισσότερο ισχυροί τόσο για την εκδήλωση της αυτοκτονικότητας όσο και των διαταραχών της διάθεσης στην ενήλικη ζωή. Πιο συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι οι πρώιμες αντιξοότητες της παιδικής ηλικίας αυξάνουν τον αυτοκτονικό κίνδυνο κατά 12 φορές στην ενήλικη ζωή ενώ η γενετική κληρονομικότητα της αυτοκτονίας υπολογίζεται ότι προσεγγίζει αριθμούς από 45 έως 55 %.
Τα στοιχεία αυτά υποδεικνύουν την αναγκαιότητα εφαρμογής προληπτικών παρεμβάσεις. Εάν λάβουμε υπόψη τα πιο πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα στον τομέα της αυτοκτονίας και των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών, τα οποία υποδεικνύουν ότι έως και 135 άτομα μπορούν να επηρεαστούν από την αυτοκτονία ενός οικείου προσώπου, τότε μπορούμε να υπολογίσουμε ότι στη χώρα μας, με βάση τον φετινό συνολικό αριθμό των αυτοκτονιών που κατέγραψε το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών της ΚΛΙΜΑΚΑ, τουλάχιστον 62.000 άνθρωποι εκτέθηκαν ή επηρεάστηκαν από κάποια αυτοκτονία στο εγγύς ή ευρύτερο περιβάλλον τους βιώνοντας τον τεράστιο ψυχολογικό αντίκτυπο ενός τέτοιου τραυματικού συμβάντος στις ζωές τους αλλά και αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο εμφάνισης αυτοκτονικών σκέψεων και συμπεριφορών στο μέλλον.
Ο εντοπισμός των γενετικών και επιγενετικών παραγόντων που σχετίζονται με την αυτοκτονία καθώς και η ενσωμάτωσή τους στο πλαίσιο των θεραπευτικών παρεμβάσεων σε άτομα με αυτοκαταστροφικές σκέψεις και συμπεριφορές μπορεί να ανοίξει έναν νέο δρόμο για αποτελεσματικές και εξατομικευμένες προσεγγίσεις στο πεδίο πρόληψης της αυτοκτονίας.
Για αυτόν τον σκοπό, μέσω της ένταξης των πιο πρόσφατων ερευνητικών εξελίξεων στη νευροβιολογία και την επιγενετική της αυτοκτονίας, το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ, έχει εντάξει υπηρεσίες γενετικής συμβουλευτικής, συνεδρίες διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης (rTMS) και συνταγογράφησης εξετάσεων φαρμακογενετικής για την αντιμετώπιση της ανθεκτικής κατάθλιψης με άξονα την ολιστική προσέγγιση των εξυπηρετούμενων του Κέντρου, ενώ εντός των πρόσφατων ερευνητικών διαδικασιών του συγκαταλέγεται και η ανάπτυξη ενός ερωτηματολογίου που θα αποσκοπεί στον εντοπισμό και την ανάλυση γενετικών και επιγενετικών παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με την αυτοκτονία.
