Κάθε 40 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος αυτοκτονεί…

Ποίοι αποκαλούνται επιζώντες
Οι άνθρωποι που πενθούν ένα θάνατο από αυτοκτονία αποκαλούνται επιζώντες. Το ψυχικό τραύμα μιας τέτοιας απώλειας θεωρείται από τα πιο επώδυνα σε σύγκριση με θανάτους από τροχαία και θανάτους από χρόνιες σωματικές ασθένειες, μιας κι ο θάνατος αυτός φέρει το μεγαλύτερο στίγμα σε σχέση με τους θανάτους από άλλα αίτια.

Η διαδρομή που ακολουθεί ο επιζώντας μιας αυτοκτονίας περιλαμβάνει έντονα ψυχικά συμπτώματα. Μερικά από αυτά είναι:

• Σοκ
• Άρνηση
• Ντροπή
• Ενοχή
• Θυμός
• Απώλεια εμπιστοσύνης
• Μοναξιά
• Κατάθλιψη

Η διάρκεια του πένθους μιας αυτοκτονίας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως:

• Τη σχέση του πενθούντα με τον αυτόχειρα
• Την ηλικία και το φύλο του αυτόχειρα
• Την ηλικία και το φύλο του επιζώντα
• Την τραυματική εμπειρία εύρεσης του αυτόχειρα
• Τις προσδοκίες του περίγυρου
• Την προσωπικότητα του επιζώντα
• Την ύπαρξη ή μη άλλων μηχανισμών υποστήριξης για τον πενθούντα (π.χ. κοινωνικό δίκτυο – φίλοι).

Οι επιζώντες πρέπει να γνωρίζουν ότι η διαδικασία πένθους παίρνει χρόνο και ότι ο κάθε ένας άνθρωπος το βιώνει διαφορετικά. Ο κάθε επιζώντας δεν περνάει μέσα από την ίδια διαδικασία με τον ίδιο χρονικό «βηματισμό». Ιδιαίτερη δυσκολία στο πένθος των επιζώντων είναι και η εύρεση ενός αυτοκτονικού σημειώματος. Τα σημειώματα αυτά πολλές φορές έχουν ύφος επιθετικό (κατηγορίες για άτομα που «οδήγησαν» κάποιον στο να αυτοκτονήσει), ανακουφιστικό (παίρνοντας την ευθύνη από τους γύρω του για τους λόγους που έφτασε το άτομο στο να αυτοκτονήσει), αποχαιρετιστήριο (γράμματα που λένε αντίο σε άτομα που αισθανόντουσαν κοντά τους), και κατευθυντήριο ως προς το πώς πρέπει να διαχειριστούν αυτοί που μένουν πίσω τα υπάρχοντα του ατόμου που αυτοκτονεί. Πολλοί επιζώντες προσπαθούν να νοηματοδοτήσουν με κάποιον τρόπο την αυτοκτονία των αγαπημένων τους βασιζόμενοι σε αυτά τα γράμματα. Όμως στην πραγματικότητα τα γράμματα αυτά αντανακλούν απλά τη συγκεκριμένη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου που σχεδίαζε το αυτοκτονικό του πλάνο και την προσπάθεια του να εκφράσει το επίπεδο απελπισίας που ένιωθε.

Λόγω του ότι ο επιζώντας: α) δυσκολεύεται να δει ολόκληρη την εικόνα που ζούσε ο αυτόχειρας, παρά μόνο το επίπεδο απόγνωσης που μπορεί να αναφερθεί σε ένα αυτοκτονικό σημείωμα , και β) αισθάνεται ότι δεν τον καταλαβαίνουν οι γύρω του και δεν το στηρίζουν όσο θα ήθελε, η αναζήτηση ψυχολογικής υποστήριξης από ειδικούς ψυχικής υγείας, κρίνεται κατάλληλη για τη διαχείριση των συναισθημάτων γύρω από ένα θάνατο από αυτοκτονία.

Ψυχολογική υποστήριξη επιζώντων
Τα παιδιά και οι έφηβοι αντιμετωπίζουν την αυτοκτονία με διαφορετικό τρόπο από ότι οι ενήλικες. Συχνά οι συμπεριφορές τους παρερμηνεύονται και μερικές από αυτές είναι η επιθετικότητα, ο θυμός, η θλίψη, η ανάληψη ευθυνών με ρόλους ενήλικα ή/και η χρήση ουσιών.

Η βοήθεια της οικογένειας και των φίλων για τα παιδιά και τους εφήβους θεωρείται από τις πιο σημαντικές πηγές υποστήριξης. Η αναζήτηση ειδικών ψυχικής υγείας ενδείκνυται ως προς την βοήθεια των παιδιών στη διαχείριση και την προσαρμογή των νέων ανθρώπων σε μια τόσο ανατρεπτική κι απρόσμενη απώλεια.

Γενικότερα εξειδικευμένοι ειδικοί ψυχικής υγείας μπορούν να υποστηρίξουν κάποιον κατά τη διάρκεια του πένθους του ως επιζών.

Πρόσφατες έρευνες ανέδειξαν ότι οι επιζώντες μιας αυτοκτονίας έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ως προς την εμφάνιση προβλημάτων σωματικής και ψυχικής υγείας καθώς και μεγαλύτερο κίνδυνο για θάνατο από αυτοκτονία. Η εμφάνιση των παραπάνω προβλημάτων υγείας σχετίζεται με την μειωμένη επαφή των πενθούντων με δομές υγείας ως προς την αναζήτηση ιατρικής και ψυχιατρικής συμβουλής, λόγω των αρνητικών εμπειριών των ίδιων με ειδικούς ψυχικής υγείας, ιατρικό προσωπικό και αστυνομικές αρχές, την περίοδο που τους ανακοινώθηκε η αυτοκτονία του αγαπημένου τους προσώπου.

Σύμφωνα με τα παραπάνω κρίνεται πολύ σημαντική η παραπομπή των επιζώντων σε δομές ψυχικής υγείας με κατάλληλο εξειδικευμένο προσωπικό.

Το στίγμα της αυτοκτονίας για τους επιζώντες
Το στίγμα που φέρουν οι επιζώντες θεωρείται από τα πιο ισχυρά σε σχέση με το στίγμα της ψυχικής ασθένειας που φέρουν και οι πάσχοντες αλλά και οι οικογένειες τους. Στην προσπάθεια τους να νοηματοδοτήσουν την απώλεια και το πένθος τους οι επιζώντες έρχονται αντιμέτωποι με τις κοινωνικές προκαταλήψεις και τις αρνητικές στάσεις των γύρω τους για το πώς θα έπρεπε να χειριστούν τα προβλήματα των αγαπημένων τους όσο ήταν εν ζωή. Οι ενοχές, η ντροπή, και η αυτομομφή παρεμβαίνουν στη διαδικασία πένθους τους, αφήνοντας τους στιγματισμένους και αδύναμους να εκφράσουν τον πόνο τους και να βιώσουν το πένθος τους.

Χρειάζεστε βοήθεια;
Εάν πενθείτε και νιώθετε ότι έχετε ανάγκη από βοήθεια, επικοινωνήστε με κάποιον τοπικό φορέα, ή με τη γραμμή για την πρόληψη της αυτοκτονίας (1018) του κέντρου για την πρόληψη της αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ.

Ξεχωρίζοντας το μύθο από την πραγματικότητα

ΜΥΘΟΙ που πρέπει να απορρίψουμε VS ΓΕΓΟΝΟΤΑ που πρέπει να αποδεχτούμε.

Μύθος:«Αν είχα αποτρέψει αυτήν την απόπειρα, δε θα είχε πεθάνει…»

Αλήθεια:«Δε μπορώ να γνωρίζω τι θα μπορούσε να συμβεί αν οι καταστάσεις είχαν εξελιχθεί διαφορετικά.»