ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ – ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ
Λαμβάνουμε συχνά την πληροφόρηση για αυτοκτονικούς ασθενείς οι οποίοι προβαίνουν σε απόπειρες αυτοκτονίας λαμβάνοντας μεγάλο αριθμό φαρμακευτικών σκευασμάτων που έχουν στην διάθεσή τους εντός της οικείας τους. Επιπρόσθετα, σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και αν μεταφερθούν σε μονάδες υγείας για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εν τέλει αφήνονται να επιστρέψουν ξανά στον τόπο κατοικίας τους έπειτα από σύντομο διάστημα χωρίς να έχει οριστεί άμεσα κάποιο ραντεβού επαναξιολόγησης (follow – up) ή/και χωρίς να εξασφαλιστεί η ομαλή μετάβασή τους σε κάποια εξωνοσοκομειακή μονάδα της κοινότητας όπως ορίζουν οι διεθνείς πρακτικές πρόληψης της αυτοκτονίας στις περισσότερες χώρες του κόσμου.
Είναι γνωστό με βάση την διεθνή βιβλιογραφία ότι πάρα πολλές απόπειρες αυτοκτονίας πραγματοποιούνται στο πρώτο χρονικό διάστημα (πρώτες μέρες, μήνες) έπειτα από την λήψη του εξιτηρίου σε μονάδα υγείας όπου νοσηλεύτηκαν έπειτα από κάποια αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Επιπρόσθετα, είναι τεκμηριωμένο τόσο επιστημονικά όσο και με βάση την κλινική μας εμπειρία ότι η πλειοψηφία των ατόμων που αυτοκτονούν είχαν έρθει σε επαφή με υπηρεσίες υγείας (επαγγελματίες ψυχικής υγείας, ενδονοσοκομειακή και εξωνοσοκομειακή φροντίδα, γενικοί ιατροί κ.α.) τον τελευταίο χρόνο πριν από τον θάνατο. Τα παραπάνω δεδομένα υποδεικνύουν ότι σημαντικές παρεμβάσεις που σχετίζονται με την διαχείριση των αυτοκαταστροφικών ατόμων από τις υπηρεσίες υγείας καθώς και την παροχή υπηρεσιών προς αυτά μπορούν να λειτουργήσουν άμεσα προληπτικά προς τα ευάλωτα άτομα.
Ένα μέρος των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με κάποια ψυχική ασθένεια και παρουσιάζουν αυτοκτονικό ιδεασμό αποπειράται να αυτοκτονήσει λαμβάνοντας τα ψυχιατρικά φάρμακα που έχει στην κατοχή του. Ο περιορισμός της πρόσβασης των ατόμων στα θανατηφόρα μέσα αποτελεί μία από τις κύριες στρατηγικές που συστήνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την πρόληψη της αυτοκτονίας.
Ως εκ τούτου, ο περιορισμός της χορήγησης της ποσότητας ψυχιατρικών φαρμακευτικών σκευασμάτων καθώς και η θεσμοθέτηση ενός συγκεκριμένου χρονικού ορίου διάρκειας της συνταγογράφησής τους σε άτομα με ιστορικό πρόσφατης νοσηλείας έπειτα από απόπειρα αυτοκτονίας και η ανανέωσή της υπό την προϋπόθεση προγραμματισμού ενός νέου ραντεβού και ενημέρωσης ενός προσώπου αναφοράς από το οικείο περιβάλλον τους μπορεί να θεωρηθεί ως μία βέλτιστη πρακτική πρόληψης της αυτοκτονίας και να διασφαλίσει την άμεση επαφή των ατόμων με τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας κατά την διάρκεια μίας εκ νέου αυτοκτονικής κρίσης. Ακόμη, θα ήταν χρήσιμο να εξεταστεί η εφαρμογή μιας τέτοιας πρακτικής σε άτομα που παρουσιάζουν ενεργό αυτοκτονικό ιδεασμό στην παρούσα φάση ή άτομα με ιστορικό πολλαπλών αυτοκαταστροφικών επεισοδίων στο παρελθόν.
Ακόμη, ο ορισμός ενός ραντεβού επαναξιολόγησης (follow – up) σε διάστημά ακόμη και λιγότερο της μίας εβδομάδας (δηλαδή 3 ή 4 ημέρες μετά την νοσηλεία) έπειτα από την λήψη εξιτηρίου από τις μονάδες υγείας θα μπορούσαν να αποβούν καίριες για την προστασία της ζωής των αυτοκαταστροφικών ατόμων.
Είναι κρίσιμη η κατανόηση της λήψης υπηρεσιών ψυχικής υγείας ως μία διαδικασία η οποία δε διαφέρει σε κανένα βαθμό από τη λήψη υπηρεσιών σχετικά με τη σωματική υγεία. Σ’ αυτή τη βάση, τόσο η πολιτική ηγεσία και οι αρμόδιες υπηρεσίες όσο και οι κοινότητες των επαγγελματιών υγείας οφείλουν να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα λήψης βασικών μέτρων και στρατηγικών χαμηλού κόστους στο πεδίο της πρόληψης της αυτοκτονίας με ευσυνειδησία και υψηλή συναίσθηση ευθύνης προς τους ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια.
Το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ πρόκειται να απευθύνει σύντομα επιστολή προς τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών καθώς και τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο σχετικά με συστάσεις βέλτιστων πρακτικών συνταγογράφησης φαρμάκων σε αυτοκαταστροφικούς ασθενείς.
Κατσαδώρος Κυριάκος, Ψυχίατρος, Επιστημονικός Διευθυντής της ΚΛΙΜΑΚΑ
Ζαφειροπούλου Δήμητρα – Ψυχολόγος, Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ΚΛΙΜΑΚΑ
——————————————————————————
Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών, ΚΛΙΜΑΚΑ
Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018