Στοιχεία αναφορικά με την επιλογή της μεθόδου αυτοκτονίας ανά διοικητική περιφέρεια της Ελλάδας, σύμφωνα με δεδομένα από το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών της ΚΛΙΜΑΚΑ
Η επιλογής της μεθόδου αυτοκτονίας αποτελεί ένα εξελισσόμενο ερευνητικό πεδίο της σύγχρονης βιβλιογραφίας στο πεδίο της αυτοκτονολογίας. Συμφώνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η αυτό- δηλητηρίαση, ο απαγχονισμός και ο αυτό-πυροβολισμός αποτελούν τις συχνότερες μεθόδους αυτοκτονίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο επιπολασμός των μεθόδων αυτοκτονίας διαφέρει από χώρα σε χώρα και σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την διαθεσιμότητα και την πρόσβαση στα θανατηφόρα μέσα. Στην Ευρώπη και στις περισσότερες χώρες του κόσμου η κυριότερη μέθοδος αυτοκτονίας αποτελεί ο απαγχονισμός, σε χώρες όπως οι Η.Π.Α. αποτελεί ο αυτό-πυροβολισμός ενώ στις ασιατικές χώρες συχνή μέθοδος αυτοκτονίας αποτελεί η δηλητηρίαση από φυτοφάρμακα λόγω της διαθεσιμότητάς τους στις αγροτικές περιοχές. Η επιλογή της μεθόδου μπορεί να αναδείξει σημαντικά στοιχεία για τα δημογραφικά, κλινικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των ατόμων που βάζουν τέλος στην ζωής τους καθώς και να ενισχύσει τις διαθέσιμες προληπτικές παρεμβάσεις.
Για την Ελλάδα, σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για το έτος 2018, όπως αυτά αναλύθηκαν από την επιστημονική ομάδα του Κέντρου Πρόληψης Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ, οι συχνότερες μέθοδοι αυτοκτονίας σε σύνολο πληθυσμού και για τα δύο φύλα αποτελούν ο απαγχονισμός, η πτώση από ύψος και ο αυτό-πυροβολισμός. Σε σχέση με το φύλο, ο απαγχονισμός αποτέλεσε την συχνότερη μέθοδο αυτοκτονίας τόσο για τους άντρες όσο και για τις γυναίκες και ακολούθησε ο αυτό- πυροβολισμός για τους άντρες και η πτώση από ύψος για τις γυναίκες ως η δεύτερη συχνότερη μέθοδος.
Το επιστημονικό προσωπικό του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ έχει αναπτύξει ένα σύστημα ερευνητικής καταγραφής, το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών. Στόχος του Παρατηρητηρίου είναι να αποτυπώσει την συχνότητα των αυτοκτονιών στην Ελλάδα σε πραγματικό χρόνο, χωρίς αυτό να υποδηλώνει ότι αποτελούν επίσημα στοιχεία ή πλήρης καταγραφή του ζητήματος. Μέσα από τις καταγραφές του Παρατηρητηρίου δίνεται η δυνατότητα να αποτυπωθούν οι τάσεις των θανάτων που οφείλονται σε αυτοκτονία σε πραγματικό χρόνο με σκοπό την δυνατότητα πραγματοποίησης άμεσων παρεμβάσεων. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η παρουσίαση των στοιχείων του Παρατηρητηρίου και οι τάσεις των συχνοτήτων επιλογής μεθόδου αυτοκτονίας ανά διοικητική περιφέρεια της Ελλάδος για τα έτη 2019 – 2021 (περίοδος προ και κατά την διάρκεια της πανδημίας).
Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία, κατά το έτος 2019 η συχνότερη μέθοδος ήταν ο απαγχονισμός με τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτής της μεθόδου να συγκεντρώνονται στις περιφέρειες Θεσσαλίας και Αττικής. Ακολουθεί με χαμηλότερη συχνότητα η μέθοδος του αυτοπυροβολισμού και της πτώσης. Τα περισσότερα περιστατικά αυτοπυροβολισμού παρατηρούνται στις περιφέρειες της Στερεάς Ελλάδας και Δυτικής Ελλάδας ενώ η Αττική ξεχωρίζει με μεγάλη αριθμητική διάφορα από τις υπόλοιπες περιφέρειες στην μέθοδο της πτώσης. Οι μέθοδοι με τα χαμηλότερα ποσοστά ήταν η δηλητηρίαση και ο πνιγμός.
Όσον αφορά το έτος 2020, η συχνότερη μέθοδος παραμένει ο απαγχονισμός και ακολουθεί με μικρότερη συχνότητα η μέθοδος της πτώσης. Παρατηρούμε ,όπως φαίνεται και στο γράφημα, πως τα ποσοστά του απαγχονισμού και της πτώσης παραμένουν στα ιδία επίπεδα με το έτος 2019 ενώ τα περιστατικά με την μέθοδο του αυτοπυροβολισμού παρουσιάζουν μείωση. Σε επίπεδο διοικητικής περιφέρειας, τα περισσότερα περιστατικά με την μέθοδο του απαγχονισμού συγκεντρώνονται στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και στην Κρήτη, παρουσιάζοντας αριθμητική μείωση στην Αττική, συγκριτικά με το έτος 2019. Αναφορικά με την πτώση, τα μεγαλύτερα ποσοστά συγκεντρώνονται και πάλι στην Αττική και ο αυτοπυροβολισμος στην περιφέρεια της Πελοποννήσου. Οι μέθοδοι με τα χαμηλότερα ποσοστά είναι ο αυτοπυρπολισμός και ο πνιγμός.
Συνεχίζοντας στο έτος 2021, η συχνότερη μέθοδος που παρατηρήθηκε είναι ξανά ο απαγχονισμός με τα μεγαλύτερα ποσοστά στις περιφέρειες της Κρήτης και της Θεσσαλίας και με μικρή αριθμητική διάφορα ακολουθεί η Αττική και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη . Εν συνεχεία, με μικρότερη συχνότητα εμφανίζεται η πτώση και ο αυτοπυροβολισμός. παρουσιάζοντας και οι δυο μέθοδοι αυξητικές τάσεις συγκριτικά με το 2020. Και αυτό το έτος, η Αττική συγκεντρώνει το μεγαλύτερο αριθμό περιστατικών πτώσης με μεγάλη αριθμητική διάφορα από τις υπόλοιπες περιφέρειες. Τέλος, οι μέθοδοι με τα χαμηλότερα ποσοστά παραμένουν τα ιδία με το προηγούμενο έτος,
ο αυτοπυρπολισμός και ο πνιγμός.
Η διερεύνηση του ζητήματος της επιλογής μεθόδου αυτοκτονίας μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά στην βαθύτερη κατανόηση του ζητήματος και τον εντοπισμό των ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο. Η αυτοκτονία μπορεί να προληφθεί. Το 95% των θανάτων θα μπορούσε να είχε αποτραπεί. Η εφαρμογή έγκαιρων πρώιμων παρεμβάσεων μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στην αποτροπή αυτών των πρόωρων θανάτων.
Εάν έχετε σκέψεις να κάνετε κακό στον εαυτό σας ή ανησυχείτε για κάποιο οικείο σας πρόσωπο, καλέστε στην 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018. Οι κλήσεις είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές.
Κατσαδώρος Κυριάκος, Ψυχίατρος και Επιστημονικός Διευθυντής της ΚΛΙΜΑΚΑ
Ζαφειροπούλου Δήμητρα, Ψυχολόγος – Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ΚΛΙΜΑΚΑ
Πλουμή Βασιλική – Στατιστικολόγος, Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ΚΛΙΜΑΚΑ